Bilişsel Davranışçı Terapi

Bilişsel davranışçı terapi (BDT), psikolojik sorunların çözümünde etkilidir. Aynı zamanda kanıta dayalı bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. Düşüncelerin, duyguların ve davranışların birbirini etkilediği temel prensibi üzerine inşa edilen bu terapi türüdür. Pek çok psikolojik rahatsızlığın tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. 

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Bilişsel davranışçı terapi (BDT), düşünce kalıplarının duygusal durumları ve davranışları nasıl etkilediği fikrine dayalı bir terapi türüdür. Bireylerin zihinsel süreçlerini anlamalarını ve olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmelerini amaçlamaktadır. Bu terapi, bireylerin duygusal sorunlarına yönelik olarak düşünceleri sorgulamalarını sağlamaktadır. Daha olumlu ve sağlıklı düşünce biçimleri geliştirmelerini desteklemektedir.

BDT Nasıl İşler?

BDT süreci aşağıdaki şekilde ilerlemektedir:

• Düşünce Farkındalığı: Terapi süreci, bireylerin kendi düşünce kalıplarını fark etmeleriyle başlamaktadır. Terapist, bireyin düşünce süreçlerini anlamak için görüşmeler yapmaktadır.
• Düşünce Analizi: Bireylerin olumsuz düşüncelerini tanımlamaları ve bunları sorgulamaları teşvik edilmektedir. Bu adım, düşünce ile gerçek arasındaki farkı anlamayı amaçlamaktadır.
• Düşünce Değiştirme: Olumsuz düşünce kalıpları yerine daha gerçekçi, olumlu ve yapıcı düşünce biçimlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu aşamada bireyler, olayları farklı açılardan değerlendirmeyi öğrenmektedir.
• Duygu ve Davranış İzleme: Bireylerin düşünce değişikliklerinin duygusal tepkilere ve davranışlara nasıl yansıdığını izlemeleri teşvik edilmektedir. Bu adım; düşünce, duygu ve davranış arasındaki ilişkiyi anlamayı amaçlamaktadır.
• Öğrenilmiş Beceriler:BDT; bireylere duygusal düzenleme, stres yönetimi ve problem çözme gibi becerileri öğretmektedir. Bu beceriler, günlük yaşamda daha sağlıklı bir şekilde başa çıkmayı desteklemektedir.
• Gerçekleştirme ve Uygulama: Bireyler, terapi seansları arasında öğrendikleri düşünce ve davranış becerilerini günlük yaşama entegre etmeye çalışmaktadır. Bu adım, terapinin etkilerini uzun vadede sürdürmeyi amaçlamaktadır.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Kimlere Uygulanır?

Bilişsel davranışçı terapi (BDT) genel olarak çeşitli yaş gruplarındaki bireylere uygulanabilmektedir. Ancak bazı durumlar ve yaşam koşulları özellikle BDT'nin etkili olabileceği durumları vurgulamaktadır. 

BDT'nin uygulandığı bazı durumlar ve gruplar aşağıdaki gibidir:

• Anksiyete Bozuklukları: Panik bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, genel anksiyete bozukluğu gibi anksiyete rahatsızlıklarını tedavi etmek için kullanılmaktadır. Bireylerin anksiyete seviyelerini düşüren ve anksiyeteye neden olan düşünceleri sorgulamasına yardımcı olabilmektedir.
• Depresyon: BDT, depresyonun tedavisinde de etkilidir. Negatif düşünce kalıplarını tanımlamayı ve bunları daha olumlu düşüncelerle değiştirmeyi öğrenmeye yardımcı olmaktadır. Depresyonun semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilmektedir.
• Öfke Yönetimi Sorunları: Kontrol edilemeyen öfke tepkileri yaşayan bireyler için BDT, öfke tetikleyicilerini tanımlamayı, öfkeyi yönetmeyi ve daha sağlıklı tepkiler geliştirmeyi amaçlar.
• Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB):BDT, obsesyonlar ve kompulsiyonlarla başa çıkmayı öğretmek için kullanılabilmektedir. Bireylere obsesif düşünceleri sorgulama ve kompülsiyonları azaltma becerileri kazandırır.
• Yeme Bozuklukları: Anoreksiya nervoza, bulimia nervoza gibi yeme bozukluklarıyla başa çıkmada etkili olabilmektedir. Bireylerin yeme alışkanlıklarını değiştirme ve beden imajını olumlu yönde geliştirme becerilerini öğretir.
• Stres ve Stresle Başa Çıkma: Stresle başa çıkma becerilerini geliştirmek isteyen bireylere yardımcı olabilmektedir. Stres kaynaklarını sorgulamayı ve daha sağlıklı düşünce biçimleri oluşturmayı amaçlar.
• Fobiler:Bilişsel davranışçı terapi fobilerle başa çıkmak isteyen bireylere yardımcı olabilmektedir. Korku ve kaygı duygularını yönetme, fobi tetikleyicilerini yeniden değerlendirmektedir. Bu korkuları hafifletme konularında destek sunabilmektedir.
• Duygusal Problemler: Öfke, utangaçlık, suçluluk ve utanma gibi duygusal problemlerle başa çıkmak isteyen bireylere BDT yardımcı olabilmektedir.
• Bağımlılık: Madde bağımlılığı, alkolizm, sigara bağımlılığı gibi durumlarla mücadele eden bireylerin bağımlılıkla ilişkili düşünce kalıplarını değiştirmelerine yardımcı olabilmektedir.
• Çocuk ve Ergenler: Çocuklar ve ergenler arasında anksiyete, depresyon, davranış sorunları, obsesif – kompulsif belirtiler gibi durumların tedavisinde kullanılmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi çocuk ve ergenlerin düşüncelerini daha sağlıklı yönde yönlendirmelerini ve duygusal düzenlemeyi öğretmektedir.
• Çift ve Aile Terapisi: Çift terapisi veya aile terapisi bağlamında ilişki sorunlarını ele almak için kullanılabilmektedir. İletişim problemleri, çatışmalar ve anlayış eksiklikleri gibi konularda etkili olabilmektedir.